ရခိုင္လူမ်ဳိးႏွင့္ အမ်ဳိးဘာသာ သာသနာ - ရကၡ

အမ်ဳိးသီလ၊ ႏွစ္ဌာနကို
ျပည့္၀မ႑ိဳင္၊ ေစာင့္စြမ္းႏိုင္သည္
ရကၡိဳင္နာမ၊ ဘဲြ႔မည္လွျဖင့္
အႏြတၱသညာ၊ ေခၚအပ္ရာတည္း
(အသွ်င္နဂိႏၵ ေမာ္ကြန္း၊ ဦးေ႐ႊဇံ(က်မ္းကိုး)

ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔သည္ အမ်ဳိးသီလ ႏွစ္ဌာနကို ရာဇ၀င္တင့္ေအာင္၊ သမိုင္းလွပေအာင္ ေခတ္အဆက္ဆက္တို႔၌ မ်ဳိး႐ိုးစဥ္ဆက္မျပတ္ လက္ဆင့္ကမ္းထမ္း႐ြက္လာခ့ဲၾကေသာ လူမ်ဳိးျဖစ္သည္။ ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔၏ အမ်ဳိးဂုဏ္၊ သီလသမာဓိဂုဏ္ႏွင့္ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶသာသနာအေပၚ သက္၀င္ယံုၾကည္ ကိုးကြယ္ခ့ဲၾကမွဳမ်ားသည္ ရခိုင္ သမိုင္း ေခတ္အဆက္ဆက္တြင္ စီးေနေသာ ျမစ္ေခ်ာင္းေရတို႔ပမာ အလ်င္မျပတ္ရွိခ့ဲသည္။ လွပေသာ၊ ဂုဏ္တင့္ေသာ သမိုင္းတစ္ခုကို ျဖစ္ေစခ့ဲသည္။

ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔သည္ ရာဇ၀င္က်မ္းဂန္၊ ေက်ာက္စာေပစာမ်ား၊ သမိုင္းၾကြင္းမ်ားထက္၌သာ ရာဇ၀င္ တင့္ေလာက္ေသာ အမ်ဳိးသီလႏွစ္ဌာနကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္ခ့ဲၾကသည္ မဟုတ္၊ ခရီးဆက္လာခ့ဲၾက ရာ သမိုင္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္မွ အစ ယခုမ်က္ေမွာက္ေခတ္တိုင္ေအာင္ ကိုးကြယ္ရာဘာသာ အယူ ေရာေႏွာျခင္း၊ လူမ်ဳိးေရာေႏွာျခင္း ေဘးမ်ားမွ ကိုယ္ပိုင္အသိတရား ေစာင့္ထိန္းျခင္း၀တၱရားတို႔ျဖင့္ ႐ိုးရာဓမၼတာအျဖစ္ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ေနထိုင္လာခ့ဲၾကသည္ကို ထင္ရွားစြာေတြ႔ႏိုင္သည္။ ေခတ္အဆက္ ဆက္တို႔တြင္ သက်သာကီ၀င္ မင္းမ်ဳိးမင္းႏြယ္ (မင္းဆက္ေပါင္း) ၂၄၅-ဆက္၊ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀၀ ေက်ာ္ (၅၀၇၂-ႏွစ္)ထိ မ်ဳိးမျခား၊ စဥ္ဆက္မျပတ္ဘဲ ခရီးဆက္လာခ့ဲၾကသည္။ အဆိုပါ မင္းဆက္ေပါင္းႏွင့္ သကၠရာဇ္တို႔ကို သမိုင္းသုေတသီတို႔၏ ေတြ႔ရွိခ်က္အရ ထင္ရွားေသာ ဓည၀တီေခတ္ မာရယုမင္း (ဘီစီ-၃၂၈၇)မွ ေျမာက္ဦးေခတ္၏ ေနာက္ဆံုးမင္း သမၼတရာဇာေခၚ လက္၀ဲျမန္သတိုးေအာင္ (ေအဒီ-၁၇၈၅)ထိကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။

ရာဇ၀င္ထက္၌မူ လူ႔သက္တမ္း အႏွစ္ ႏွစ္ေသာင္းတန္းကာလ၊ မဇၥ်ိမေဒသေျမာက္ပိုင္း ကံသမင္း တို႔အႏြယ္၀င္ ၀ါသုေဒ၀ညီေနာင္မင္းတုိ႔မွ အစ သမၼတမင္းအဆံုး မင္းတို႔၏ ၿမိဳ႕ျပယဥ္ေက်းမွဳတို႔ျဖင့္ အစ ခ်ီေမြးဖြားကာ အဆင့္ဆင့္ တိုးတက္လာခ့ဲၾကေသာ လူမ်ဳိးႀကီးတစ္မ်ဳိးျဖစ္သည္။ ၀ါသုေဒ၀ညီေနာင္တို႔၏ အဦးဆံုး ဒြါရာ၀တီ(သံတြဲ)၊ ရမ္းၿမိဳ႕(ရမ္းၿဗဲ)ႏွင့္ ေခတ္ဦး ေ၀သာလီေခတ္မ်ားမွ စတင္လာခ့ဲၾကသည္။ ၎တို႔ အလြန္တြင္ သက်သာကီမ်ဳိး႐ိုး မဟာႏြယ္ သက်သာကီ၀ံသ၊ မဟာ၀ံသ၊ ခတၱိယမ်ဳိးႏြယ္ျဖစ္ေသာ အဇၨဳန ရွင္ရေသ့ႏွင့္ စႏၵသိဒၶိဘုရင္ သမီးေတာ္ ဣႏၵမာရယုမွ ဖြားျမင္ေသာ မာရယုမင္းသည္ ဓည၀တီကို ထူေထာင္ခ့ဲကာ သမိုင္းကို လွပထင္ရွားေစခ့ဲသည္။

ထင္ရွားေသာ သမိုင္းအေထာက္အထားမ်ားအရ သက်သာကီမ်ဳိး႐ိုး (အာရီယို ျဒာဗီဒီယန္)လူမ်ဳိးမွ တစ္ဆင့္ ဆင္းသက္လာကာ ရကၡပူရတိုင္း ဓည၀တီျပည္ကို ထူေထာင္နိဒါန္းပ်ဳိးလာခ့ဲၾကသည္။ မာဂဓစကားျဖစ္ေသာ ရကၡသွ်၊ အာရကၡတို႔မွ ဆင္းသက္လာကာ ရကၡ၊ ရကၡိဳက္၊ ရကၡိဳင္၊ ရခိုင္စေသာ မူရင္းအဓိပၸါယ္ မေပ်ာက္ အမည္နာမ ထင္ရွားစြာ ရပ္တည္လာခ့ဲၾကသည္။

'ဓည၀တီကို ထူေထာင္စိုးစံၾကြလတၱံ႔ေသာ မင္းတို႔သည္ အသမိၻႏၵမင္းမ်ဳိး႐ိုး မ်ဳိးစဥ္မျခား္ ထီးနန္းပြားေသာ မင္းတို႔ခ်ည္း ျဖစ္လတၱံ႔ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ သာကီႏြယ္မင္းတို႔၏ အႏြယ္၀င္ ကပိလအဇၨဳရွင္ရေသ့၏ အဆက္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း ဓည၀တီျပည္ကို အလြန္ထင္ရွား ျမင့္ျမတ္ေသာျပည္ဟု ေခၚဆို အပ္ေပသည္'ဟု ဗုဒၶဘုရားရွင္ ကိုယ္ေတာ္သည္ ေသလာဂီရိ (ေက်ာက္ေတာ္ေတာင္)ေပၚမွာ ဗ်ာဒိတ္ေပး စဥ္ ေျပာၾကားေတာ္မူခ့ဲရာျပည္မွာ ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔၏ ဓည၀တီရခိုင္ျပည္ႀကီးသာ ျဖစ္သည္။ တတိယ ဓည၀တီေခတ္ကို စိုးစံေတာ္မူေသာ သူရိယမင္းဆက္ ဘုရင္ႀကီးစႏၵသူရိယ လက္ထက္ေတာ္တြင္ ဗုဒၶ ဘုရားရွင္သည္ ရခုိင္ျပည္ ဓည၀တီသို႔ ၾကြေရာက္ကာ မဟာမုနိ႐ုပ္ပြားေတာ္ကို သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ေစ ခ့ဲေၾကာင္း မွတ္တမ္းမ်ားအရ ေတြ႔ရသည္။ ထိုအခ်ိန္မွ အစျပဳကာ ရခိုင္မင္းစဥ္ဆက္ႏွင့္တကြ ျပည္ သူျပည္သားမ်ားမွာ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာကို အသက္တမွ် တန္ဖိုးထား ကိုးကြယ္လာခ့ဲၾကေသာ လူမ်ဳိးျဖစ္ သည္။

ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔၏ အမည္နာမ ဆင္းသက္လာပံုကုိ သမိုင္းသုေတသီမ်ားက အလြန္ေ႐ွးက်ခ့ဲဟန္ရွိသည္ ဟု ေထာက္ထားခန္႔မွန္းၾကသည္။ ေလ့လာေတြ႔ရွိထားေသာ သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရလည္း ဓည၀တီေခတ္ ဘီစီ-၃၂၈၇ မွ အစ ေခတ္ေလးေခတ္ကို ျဖတ္သန္းလာခ့ဲၾကသည္။ ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔သည္ အမည္နာမ ထင္ ရွားေသာအတိုင္း အမ်ဳိးသီလ ဘာသာ၊ သာသနာကို စဥ္ဆက္မျပတ္ ကာကြယ္ထန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ လာခ့ဲၾကေသာ လူမ်ဳိးျဖစ္ေၾကာင္းကို က်မ္းဂန္စာေပ၊ ရာဇ၀င္သမိုင္း၊ ႐ိုးရာဓေလ့စ႐ိုက္၊ ယဥ္ေက်းမွဳတို႔က တစ္ေသြမတိမ္း ေထာက္ခံလ်က္ရွိသည္။ ကုိးကြယ္ခ့ဲၾကရာ ဗုဒၶအယူ၀ါဒမွ ေသြဖည္ျခင္း လံုး၀မရွိခ့ဲ။

ယခုအခါ ရခိုင္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ သမိုင္းမရွိေသာ လုပ္ဇာတ္ထြင္ သမိုင္းလိမ္တခ်ဳိ႕၏ ႏိုင္ငံေရးအျမတ္ ထုတ္လိုမွဳတို႔ႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရေသာ ကာလျဖစ္ေနေပရာ ရခိုင္သမိုင္း၊ ရခုိင္မင္းဆက္မ်ား၊ ရခိုင္ျပည္ သူမ်ားႏွင့္တကြ ကိုးကြယ္လာခ့ဲၾကရာ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာမွာ အ႐ုပ္ဆိုးအက်ဥ္းတန္ရမလိုပင္ ျဖစ္ေန ရသည္။ ရခိုင္ျပည္၏ သမိုင္းၾကြင္းေျမႀကီးသက္ေသမ်ားကို ၾကည့္ပါက ရခိုင္လူမ်ဳိးတုိ႔၏ ကိုးကြယ္ရာ ဘာသာ၊ ဆင္းသက္လာရာ မ်ဳိး႐ိုးစဥ္တို႔ကို လူၿပိန္းေတြးပင္ သိႏိုင္ပါေသာ္လည္း ရခိုင္သမိုင္းကို ဖ်က္လို ဖ်က္ဆီး လုပ္လိုသူ ဘာသာျခားမ်ား၏ ႏိုင္ငံတကာ ဟစ္တိုင္တက္ေအာ္ေနၾကျခင္းမ်ားက ရခိုင္လူမ်ဳိးမ်ား အတြက္ ၾကားလာသမွ် စိုးရိမ္စရာတစ္ခုလို ျဖစ္ေနရေပသည္။

စင္စစ္ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔သည္ ဘာသာျခားကို ထိမ္းျမားလက္ထပ္ကာ ဘာသာကူးေျပာင္းျခင္း၊ ဘာ သာျခားႏွင့္ ေဒြးေရာစပ္ယွက္ေနထိုင္ျခင္း စေသာ အမူအက်င့္မ်ား ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔တြင္ မရွိသေလာက္ ရွားပါးသည္။ ေရွးဘုရင္မ်ား လက္ထက္ေတာ္တြင္လည္း မင္းစဥ္မင္းဆက္ ပ်က္သုဥ္းကာ မ်ဳိးျခားမ်ားမွ ရခိုင္ျပည္ႀကီးကို အုပ္စိုးျခယ္လွယ္ခ့ဲျခင္းမ်ားလည္း အလ်ဥ္းမရွိခ့ဲ။ ပထမ ဓည၀တီေခတ္ မာရယုမင္းဆက္မွ စကာ ရခုိင္မင္းစဥ္တို႔၌ မည္သည့္ လူမ်ဳိးျခား၊ ဘာသာျခားမ်ားမွ ၾကားညွပ္ျခင္းမရွိ။ အမတ္ႀကီး မဟာ ပညာေက်ာ္၏ ေျမာက္ဦးေခတ္ ဘုရင္မင္းဖေလာင္း အေမးကို ေလွ်ာက္ထားရာတြင္ ရခုိင္သက်သာကီ၀င္ မင္းစဥ္ဆက္ မျပတ္ေတာက္ခ့ဲေၾကာင္းႏွင့္ ပထမဓည၀တီေခတ္တြင္ အမတ္ႀကီးမ်ား၏ ပုန္ကန္ျခားနားျခင္း (၃)ႀကိမ္း ႀကံဳခ့ဲရရာ မဟာႏြယ္ ရခိုင္မင္းမ်ဳိး႐ိုးတို႔မွ ျပန္လည္ သိမ္းပိုက္ႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ မ်ဳိးဆက္ မပ်က္ခ့ဲေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထားခ့ဲသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ရခိုင့္က်မ္းဂန္ ရာဇ၀င္လာ စာေပထက္တို႔၌လည္း ရခိုင္မဟာႏြယ္၀င္ မင္းစဥ္မင္းဆက္တို႔ကို ေဖာ္ျပပါရွိၾကရာ မ်ဳိး႐ိုးဂုဏ္တင့္တယ္ခ့ဲမွဳကို ထင္ရွားစြာေတြ႔ႏိုင္ သည္။

ဘုရင္ႀကီး မင္းေစာမြန္အလြန္ ေျမာက္ဦးေခတ္ ဘုရင္တခ်ဳိ႕တို႔၏ စီးပြားေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတို႔ကို ပါ၀ါျဖန္႔ က်က္မွဳအရ အသံုးျပဳခ့ဲရေသာ ကုလားအမည္ခံယူခ့ဲၾကျခင္းကို ယခုအခါ အႀကံသမားမ်ား၏ အခြင့္ေကာင္း ယူလိုမွဳ ၀ါဒျဖန္႔စရာမ်ား ျဖစ္ေနခ့ဲရသည္။ မျပတ္ၾကားေနရေပရာ စိတ္မခ်မ္းသာဖြယ္အတိ ရွိလွ၏။ ၎တို႔ေျပာေသာ ရခိုင္ဘုရင္ မဟာႏြယ္မ်ဳိး႐ိုးမ်ားသည္ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာကို ႀကီးႀကီးမားမား က်ယ္ျပန္႔ေအာင္ စြမ္းေဆာင္လာခ့ဲၾကေသာ၊ အမ်ဳိးသီလ ဇာတိဂုဏ္ကို ေစာင့္ေရွာက္ ထိန္းသိမ္း လာခ့ဲၾကေသာ မင္းမ်ားျဖစ္ေၾကာင္းကို သမိုင္းသက္ေသ၊ ေျမႀကီးအေထာက္အထားမ်ားကို ျမင္လ်က္ ေျပာ၀ံ့ သူမ်ားအား အံ့ၾသဖြယ္အတိ။

အခ်ဳပ္အေနျဖင့္ဆိုရလွ်င္ ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔သည္ ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အစဥ္အဆက္မျပတ္ မ်ဳိး႐ုိးဂုဏ္၊ ဇာတိ ဂုဏ္ကို ႏွလံုးမျခား ေစာင့္ေရွာက္ကာ ေသေသသပ္သပ္ ရပ္တည္လာခ့ဲၾကေသာ လူမ်ဳိးျဖစ္ေၾကာင္းကို ကမာၻသိ ေက်ာက္စာမ်ား၊ သမိုင္းၾကြင္းမ်ား အထင္ကရ ရွိေနၾကာင္းႏွင့္ ယေန႔အခ်ိန္ထိ ရခိုင္လူမ်ဳိးမွန္လွ်င္ မည္သည့္အရပ္တြင္မွ အစၥလာမ္ကိုးကြယ္သူ မရွိေၾကာင္းကို တင္ျပအပ္ပါသည္။

က်မ္းကိုး။        ။ ရခိုင္သမိုင္းအလင္းျပက်မ္း။

                    ဦးဦးသာထြန္း၏ စာတခ်ဳိ႕ႏွင့္ ရခိုင္သမိုင္းဆိုင္ရာမ်ား။

မွတ္ခ်က္။        ။ မင္းဆက္ဆိုေသာ အသံုးအႏွဳန္းမွာ အေယာက္ေရကို ေဖာ္ျပျခင္းမဟုတ္။ မင္းဆက္တစ္ဆက္တြင္ မင္းဦးေရသည္ ဆယ္ႏွင့္ခ်ီကာ ရွိေနတတ္ေသာ မင္းဆက္ကို ဆိုလိုျခင္းသာ ျဖစ္ ပါသည္။

သာကီေသြးဂ်ာနယ္ အတြဲ(၂)၊ အမွတ္(၁၄)မွ-