ရခိုင္ျပည္နယ္၌ ရခိုင္စာသင္ၾကားျခင္း - ေဒၚေစာသိန္းတန္

ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔သည္ AD 6 ရာစု ေ၀သာလီေခတ္ကပင္ စာအေရးအသား တတ္ေျမာက္ခ့ဲၾကသည္။ ယင္း ေခတ္က ေက်ာက္စာမ်ားကို ျဗဟၼဟီပြားအကၡရာျဖင့္ ေရးထိုးခ့ဲၾကသည္။ ယင္းေခတ္က သကၠဋႏွင့္ သကၠဋေရာ ပါဠိဘာသာစကားကို သံုးစြဲခ့ဲသည္။ ေ၀သာလီေခတ္သံုး အကၡရာမွတဆင့္ အဆင့္ဆင့္ အေရး အသား ေျပာင္းလာကာ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္တြင္ လက္ရွိ ရခိုင္အကၡရာမ်ဳိး ျဖစ္လာခ့ဲသည္။ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ (၉၅၇- ၁၄၃၀)တြင္ သံုးစြဲေသာ ဘာသာစကားမွာ ယေန႔ေျပာဆိုသံုးစြဲေသာ ရခိုင္ဘာသာစကား ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ သမိုင္းတေလွ်ာက္ ကဗ်ာ၊ လကၤာ၊ စကားေျပအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ စာေပေရးသားခ့ဲၾကသည္။

ေ႐ွးေခတ္ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ စာေပသင္ရာဌာနသည္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ရခိုင္စာေပေရး ဖြဲ႔နည္း အေျခခံျဖစ္ေသာ သုန္ပုန္းႀကီး၊ အသတ္ငယ္၊ အသတ္ႀကီးတို႔ကို ရခိုင္ဆိုနည္း ဆိုဟန္ျဖင့္ သင္ပါသည္။ ယင္းတို႔ကို တတ္ၿပီးပါက ဆံုးမစာကို သင္ပါသည္။ ထို႔ေနာက္ ဘုရားရွိခိုးအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ပရိတ္ႀကီး အပါအ၀င္ ဗုဒၶစာေပကို သင္ပါသည္။ ေလာကသာရပ်ဳိ႕သည္ ရခိုင္လူမ်ဳိးအတြက္ ဘ၀ေနနည္း Life Style လမ္းညႊန္ျဖစ္ပါသည္။ ေလာကနီတိ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ားတြင္ အတြက္အခ်က္ ဂဏန္းသခၤ်ာ၊ ေစ်းတြက္၊ စပါးတြက္၊ ၀ါးတြက္၊ သစ္တြက္၊ ေ႐ႊတြက္စသည့္ လုပ္ငန္းသံုးသခၤ်ာမ်ားကိုလည္း လက္ဆင့္ကမ္း သင္ေပးပါသည္။ ကိုလိုနီေခတ္တြင္ အဂၤလိပ္စာသင္ေက်ာင္းမ်ား ရွိၾကေသာ္လည္း ရခိုင္သားအမ်ားစုမွာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ား၌ ႐ိုးရာအစဥ္အလာ စာသင္နည္းျဖင့္ စာသင္ခ့ဲၾကသည္။ စာေပတတ္ေျမာက္ခ့ဲၾကသည္။

လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ ႏွစ္(၆၀)ေက်ာ္ ေတာက္ေလွ်ာက္ ရခိုင္စာစစ္စစ္ စာအံသံမၾကားရေတာ့ပါ။ ျမန္မာ စာသည္ အေျခခံဥပေဒအရ ေက်ာင္းသံုး၊ ႐ံုးသံုး ျဖစ္လာပါသည္။ ျမန္မာစာက လြဲ၍ တျခား တိုင္းရင္းသား စာမ်ားကို ေက်ာင္းမွာ မသင္ရသျဖင့္ ရခိုင္ စာေရး၊ စာဆိုသံမ်ား တိတ္ဆိတ္သြားပါသည္။

ယခုအခါ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားေၾကာင့္ "၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒ"၏ ႏိုင္ ငံေတာ္ အေျခခံမူမ်ား ေခါင္းစဥ္ေအာက္ ပုဒ္မ ၂၂(က)အရ ႏိုင္ငံေတာ္သည္-

(က) တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ စကား၊ စာေပ၊ အႏုပညာ၊ ယဥ္ေက်းမွဳတို႔ကို ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေစရန္ ကူညီေဆာင္ ႐ြက္သည္ ဟု ပါရွိသည့္အတိုင္း တိုင္းရင္းသားတို႔၏ စာကို ေက်ာင္းမ်ားတြင္ သူငယ္တန္း၊ ပထမတန္း၊ ဒုတိ ယတန္းတို႔၌ သင္ၾကာခြင့္ရခ့ဲပါသည္။

ဤသို႔ သင္ၾကားခြင့္ရေတာ့မည္ဟု ၂၀၁၃ ႏွစ္ဆန္းပိုင္းတြင္ သိရွိလာခ့ဲသျဖင့္ ရခိုင္စာကို သူငယ္တန္း၊ ပထ မတန္းႏွင့္ ဒုတိယတန္းတို႔တြင္ သင္ၾကားရန္ အတန္းအလိုက္ ရခိုင္စာျပဌာန္းစာအုပ္မ်ား လိုအပ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ထိုစဥ္က ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးလွေမာင္တင္က ၂၀၁၃၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၁၃)တြင္ အစည္းအေ၀းေခၚယူၿပီး ရခိုင္ဖတ္စာ သူငယ္တန္း၊ ပထမတန္း၊ ဒုတိယတန္း စာအုပ္မ်ား ျပဳစုေရးအဖြဲ႔ျဖစ္ေသာ "ရခိုင္စာသင္႐ိုး ညႊန္းတမ္း ျပဳစုေရးေကာ္မတီ"ကို ဖြဲ႔စည္းေပးခ့ဲပါသည္။

ယင္းဖတ္စာအုပ္မ်ားကို ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ပညာသင္ႏွစ္တြင္ သင္ၾကားမည္ျဖစ္၍ စာအုပ္မ်ား႐ိုက္ႏွိပ္ရန္ စာမူျပဳ စုေပးရပါမည္။ ဤသို႔ စာအုပ္မ်ားျပဳစုဖို႔အတြက္ အခ်ိန္တစ္လသာ ေပးပါသည္။ တစ္လအတြင္း ယင္းျပဌာန္း စာအုပ္မ်ားကို အေခ်ာသတ္ေရးေပးရန္မွာ တာ၀န္ႀကီးလွပါသည္။ မလြယ္ကူေသာ ကိစၥ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၿမိဳ႕နယ္ပညာေရးမွဴး(ၿငိမ္း) ဆရာႀကီး ဦးေမာင္ဗသိန္းႏွင့္ အဖြဲ႔တို႔မွာ လိုအပ္လွ်င္ ခ်က္ခ်င္း သင္ႏိုင္ ရန္ သူငယ္တန္းမွ စတုတၳတန္းအထိ ရခိုင္ဖတ္စာအုပ္မ်ား အသင့္ျပဳစုၿပီး ရွိပါသည္။ ယင္းအဖြဲ႔မွ ျပဳစုေသာ ရခိုင္သင္ပုန္းႀကီးဖတ္စာကို "အမင့္ပ်ဳိးခင္း" အခလြတ္ ရခိုင္စာသင္ေက်ာင္းတြင္ ကၽြန္မကိုယ္တိုင္ ကေလး မ်ားအား သင္ျပေပးလ်က္ ရွိပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ယင္းဆရာႀကီးတို႔အဖြဲ႔ ျပဳစုၿပီးေသာ ရခိုင္ဖတ္စာအုပ္မ်ားကို အေျခခံ၍ ရခိုင္ျပည္နယ္ ဥပေဒခ်ဳပ္ ဦးလွသိန္း (ဥကၠဌ)၊ ဦးေဇာ္၀င္းႏိုင္ (အတြင္းေရးမွဴး)ႏွင့္ ကၽြန္မ အပါအ၀င္ (၂၆)ဦး ပါ၀င္ေသာ ရခိုင္စာသင္႐ိုး ညႊန္းတမ္းျပဳစုေရး ေကာ္မတီတို႔သည္ ျပဳျပင္မြမ္းမံေရးသား ခ့ဲၾကရာ ရခိုင္ျပည္ရွိ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ယခုသင္ေနသည့္ ရခိုင္ဖတ္စာအုပ္မ်ား ျဖစ္ေပၚလာပါသည္။

ဤရခိုင္ဖတ္စာအုပ္မ်ားကို ၂၀၁၃-၂၀၁၄ စာသင္ႏွစ္ စက္တင္ဘာတြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ေက်ာင္းမ်ား၌ စတင္ သင္ၾကားခ့ဲပါသည္။ ယင္းဖတ္စာအုပ္မ်ားကို အစိုးရက ေက်ာင္းသားမ်ားအား အခမ့ဲ ျဖန္႔ေ၀ေပးခ့ဲပါသည္။ သို႔ေသာ္ ယင္းစာအုပ္မ်ားမွာ ယခု ၂၀၁၄-၂၀၁၅ စာသင္ႏွစ္အတြက္ ေနာက္ထပ္ ေရာက္မလာေသးပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ယခုႏွစ္တြင္ ေက်ာင္းသားမ်ားမွ ဖတ္စရာစာအုပ္မ်ား မရရွိၾကေသးပါ။ ေက်ာင္းသားမ်ားအား စာအုပ္မ်ား ႏွစ္စဥ္ ပံုမွန္ ျဖန္႔ေ၀ဖို႔ လုိအပ္ပါသည္။

ကေလးမ်ားသည္ မူရင္းမိခင္ဘာသာစကား Mother Tongue ကို ပထမဆံုး သင္ယူသည္။ သူတို႔နားလည္ ၿပီးေသာ ဘာသာစကားအေပၚ အေျခခံ၍ သင္ပါက အယူအဆ၊ သေဘာတရား၊ သတင္း အခ်က္အလက္ မ်ားကို အလြယ္ကူဆံုး သင္ယူႏိုင္ၾကသည္။ မူလတန္းတြင္ မိခင္ဘာသာစကားျဖင့္ သင္ၾကားေရးသည္ UNESCO ၏ အေျခခံမူလည္း ျဖစ္သည္။ ယခုက့ဲသို႔ မူလတန္းေအာက္ဆင့္တြင္ ရိုင္စာသင္ၾကားခြင့္ ရသျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အား ေက်းဇူးတင္ရွိပါသည္။

လက္ရွိ ရခိုင္စာ သင္ျပေနေသာ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ား၊ ဆရာႀကီး၊ ဆရာမႀကီးမ်ားႏွင့္ စစ္ေတြၿမိဳ႕နယ္ ပညာေရး မွဴးတို႔အား ေတြ႔ဆံုးေမးျမန္းခ်က္ႏွင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားအား ကိုယ္တိုင္သင္ျပေနသည့္ ကၽြန္မ၏ အေတြ႔အႀကံဳ မ်ားအရ ဤရခိုင္ဖတ္စာအုပ္မ်ားအား ရခိုင္သူငယ္တို႔ သင္ၾကားရသည္ကို အလြန္ေပ်ာ္႐ႊင္ ၾကပါသည္။ မိမိတို႔ ရခိုင္အသံထြက္ျဖင့္ ဆိုရေသာ စာမ်ားကို ဖတ္၍ မ၀ၾကပါ။ အေ႐ြ႕ကဗ်ာမ်ားကို ဖတ္ရသည္ကို အလြန္ေပ်ာ္ၾကပါသည္။ ၀မ္းေျမာက္အားတက္ၾကပါသည္။

ရခိုင္စာသင္ရန္ တာ၀န္ေပးျခင္းခံရေသာ ဆရာ/ဆရာမမ်ားသည္ ညည္းညဴမွဳ မရွိၾကပါ။ အမ်ဳိးသားစိတ္ အေျခခံျဖင့္ ရခိုင္စာ သင္ျပရသည္ကို အပိုတာ၀န္ဟု မယူဆၾကပါ။ ရခိုင္ဖတ္စာမ်ားကို ေလးစားစြာ သင္ျပၾကပါသည္။

ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္သင့္သည့္ အခ်က္မ်ား

(၁) ဆရာ/ဆရာမတို႔သည္ ရခိုင္စာသင္ရာ၌ သင္နည္း ပံုစံ တေျပးညီ ျဖစ္ဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ ရခိုင္ အစဥ္အလာ ဆိုနည္း၊ ဖတ္နည္း၊ သင္နည္းမ်ားကို ဆရာ/ဆရာမတို႔ တတ္ကၽြမ္းဖို႔ လိုသည္။ ယင္းေၾကာင့္ ဆရာ/ဆရာမမ်ားအား သင္တန္းေပးဖို႔ လိုပါသည္။

(၂) တိုင္းရင္းသား စာသင္ခ်ိန္သည္ ေက်ာင္းခ်ိန္အတြင္း ျဖစ္ဖို႔ လိုပါသည္။ ေက်ာင္းခ်ိန္ျပင္ပတြင္ သင္ရ သည္မွာ အခက္အခဲရွိသည္။ ေက်ာင္းသားမ်ားမွာ အခ်ိန္ပိုမရွိၾကပါ။

(၃) သင္ၿပီး သင္ခန္းစာမ်ားကို ျပန္လည္ ဖတ္႐ွဳေလ့လာရန စာေမးပြဲ စစ္ဖို႔လိုသည္။ စာေမးပြဲမစစ္သျဖင့္ အေရးမပါ၊ ေပါ့ဆစြာ သင္ၾကား၊ သင္ယူမွဳ ျဖစ္စဥ္ ရွိေနသည္။

(၄) မႏွစ္က ရခိုင္စာသင္ဆရာ / ဆရာမမ်ားကို တစ္လလွ်င္ သံုးေသာင္းက်ပ္စီ သံုးလစာ ခ်ီးျမွင့္သည္ဟု သိရသည္။ ဤက့ဲသို႔ ဆက္လက္ခ်ီးျမွင့္ေပးလွ်င္ ပို၍ ေကာင္းပါသည္။

(၅) မိခင္ ဘာသာစကားသည္ သင္ၾကားေရးမ႑ိဳင္ျဖစ္သင့္ ပါသည္။ သို႔မွသာ သူတို႔ နားလည္ေသာ စကားျဖင့္ ဘာသာရပ္အေၾကာင္းအရာကို ေကာင္းစြာရွင္းျပႏိုင္ပါသည္။

(၆) ရခိုင္သူငယ္မ်ား စိတ္၀င္စားဖို႔ အေ႐ြ႕ကဗ်ာၿပိဳင္ပြဲ၊ ေ၀ါဟာရစကားၿပိဳင္ပြဲ၊ ပန္း၀ွက္ၿပိဳင္ပြဲမ်ား က်င္းပေပး သင့္ပါသည္။

(၇) ရခိုင္စာသင္ျခင္းႏွင့္အတူ စာဖတ္ရွိန္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ ဖတ္စရာ႐ုပ္ျပ၊ ကာတြန္း၊ ပံုျပင္စသည့္ ကေလး ဖတ္ စာအုပ္မ်ား လိုပါသည္။ ဤသို႔ ရခိုင္ကေလးသူငယ္ဖတ္ စာေစာင္မ်ား ျဖစ္ေျမာက္ေရးကို အားေပးသင့္ ပါသည္။

(၈) ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ရခိုင္ဖတ္စာအုပ္မ်ားကို ႏွစ္စကပင္ အခ်ိန္မီ ျဖန္႔ျဖဴးေပးသင့္ပါသည္။ ယခုႏွစ္တြင္ ယင္း ဖတ္စာအုပ္မရေသးသျဖင့္ ယခင္ႏွစ္ေက်ာင္းသားေဟာင္းမ်ားမွ စာအုပ္ေဟာင္းမ်ားကို ရသေ႐ြ႕ စုေဆာင္းၿပီး သင္ေနရပါသည္။

(၉) တိုင္းရင္းစာသင္ျခင္းကို မူလတန္းေအာက္ဆင့္ႏွင့္ ရပ္တန္႔မထားသင့္ပါ။ မူလတန္း အထက္ဆင့္ အလယ္တန္း၊ အထက္တန္း အထိ တျဖည္းျဖည္း တိုးျမွင့္သင္ၾကားခြင့္ ေပးသင့္ပါသည္။ သို႔မွသာ ေဒသ အလိုက္ တိုင္းရင္းစာေပမ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးလာႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။

ေဒၚေစာသိန္းတန္
အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ဆရာမႀကီး (ၿငိမ္း)
အမင့္ပ်ဳိးခင္း၊ အခလြတ္ ရခိုင္စာသင္ေက်ာင္း

 ရခိုင့္တန္ေဆာင္ မဂၢဇင္း အမွတ္ (၂၀)၊ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ မွ -