ဖက္ဒရယ္၀ါဒ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းမႈ - ေမာင္ခိုင္ေအာင္

ယေန႔ ကမာၻေျမတြင္ မၿငိမ္းခ်မ္းေသာ ေဒသမ်ား ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ စစ္ပြဲႀကီးမ်ား မရွိဆိုႏိုင္ေသာ္လည္း ပဋိ ပကၡမ်ား၊ လက္နက္ကိုင္ အၾကမ္းဖက္ အံုၾကြမႈမ်ား ေနရာအႏွံ႔ရွိေနသည္။ ပဋိပကၡမ်ား အဆံုးမွာ ျပည္ တြင္းေရးျဖစ္ၿပီး အမ်ဳိးသားေရး အုပ္စုမ်ားက သက္ဆိုင္ရာ နယ္ေျမမ်ားတြင္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာ ကိုယ္ စားျပဳမႈ (သို႔) ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔ေသာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေတာင္းဆိုေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ကမာၻ႔ ဖက္ဒ ရယ္ႏိုင္ငံတို႔သည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ လူမ်ဳိးစုႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ၿပီး အမ်ဳိးသားေရးအုပ္စုတို႔က ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ကို ပိုမိုအသိအမွတ္ျပဳရန္ ေတာင္းဆိုၾကသည္။ ဖက္ဒရယ္စနစ္သည္ တင္းမာမႈမ်ားကို ေလ်ာ့က်ေစၿပီး ႏိုင္ငံ ၏ အမ်ဳိးသားညီညြတ္ေရးကို ေအာင္ျမင္စြာ ေဆာင္က်ဥ္းႏိုင္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္တစ္ခု ျဖစ္ေသာ္လည္း အမ်ဳိးသားေရး အုပ္စုတို႔၏ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကို အၿမဲတမ္း ျဖည့္ဆည္း မေပးႏိုင္ေခ်။ စစ္မွန္ေသာ ႏိုင္ငံေရး ကြက္လပ္မ်ားကို ျဖည့္ဆည္းႏိုင္ရန္ ဖက္ဒရယ္ရွင္းသည္ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းၿပီး လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိရန္ လိုအပ္ သည္။

ဖက္ဒရယ္ႏိုင္ငံတခ်ဳိ႕တြင္ အခ်ဳိးမညီေသာ ဖက္ဒရယ္စနစ္ က်င့္သံုးခ့ဲသည္။ ျပည္နယ္တခ်ဳိ႕တြင္ ဥပေဒျပဳမႈ အာဏာႏွင့္ ပတ္သတ္ၿပီး တိုးတက္မႈ နိမ့္က်ေန၊ အားနည္းေနလွ်င္ ဖက္ဒရယ္အစိုးရ၏ အာဏာကို ထိုေဒသ၌ တိုးျမွင့္က်င့္သံုးျခင္း ျဖစ္သည္။ အိႏိၵယ၏ ႏွစ္ေပါင္း (၆၀) အေတြ႔အႀကံဳတြင္ ျဖတ္သန္းခ့ဲရသည္။ အခ်ဳိးမညီ ဖက္ဒရယ္စနစ္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး မေလးရွားသည္ ပံုစံတစ္မ်ဳိျဖစ္သည္။ မေလးရွားသည္ ဗဟို ခ်ဳပ္ကိုင္လြန္ကဲေသာ ဖက္ဒရယ္စနစ္ျဖစ္ေသာ္လည္း ဆာဘားႏွင့္ ဆာရာ၀ပ္ျပည္နယ္တို႔အား ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ပိုေပးထားသည္။ ထိုေဒသတို႔၏ ထူးျခားေသာ လကၡဏာမ်ားႏွင့္ သူတို႔အက်ဳိးစီးပြားကို ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ရန္ျဖစ္သည္။

ဤသို႔ အခ်ဳိးမညီမႈမ်ားသည္ ႏိုင္ငံတစ္ခုစီ၏ အရွိတရားႏွင့္အညီ ကြဲျပားျခားနားစြာ တည္ရွိေနေပသည္။ ရင္ဆိုင္ေနေသာ (စိန္ေခၚခံေနရေသာ အခ်က္မ်ားအေပၚတြင္ အေျခခံကာ ခ်ဥ္းကပ္ၿပီး ဖက္ဒရယ္ရွင္းမ်ားကို ဖြဲ႔စည္းခ့ဲၾကသည္။ တိုင္းရင္းသား တစ္ခုစီ၏ ျဖစ္တည္မႈကို ေလးစားလ်က္ နယ္နမိတ္မ်ားကို ျပန္လည္ ေရး ဆြဲေစေသာ ခ်ဥ္းကပ္မႈမ်ားလည္း ရွိသည္။ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားတြင္ ၃ ျပည္နယ္မွ (၃၆)ခုထိ ျဖစ္ပါသည္။ ဆြစ္ဇာလန္တြင္လည္း ကန္တံု (Canton)အသစ္မ်ား ဖန္တီးေပးခ့ဲသည္။ အိႏိၵယတြင္လည္း ျပည္နယ္ အသစ္မ်ား ေပၚထြက္လာသည္။

တိုင္းရင္းသားအုပ္စုတို႔၏ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကို ေျဖရွင္းေပးရေသာ ကိစၥသာမဟုတ္ေတာ့ဘဲ လူနည္းစု တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ အခြင့္အေရးကို ကာကြယ္ေပးရေသာ ကိစၥ ျဖစ္ေပသည္။

ေဘာ့စနီးယား ဟာဇီဂိုဗီးနားတြင္ ေဘာ့စနစ္ႏွင့္ ခ႐ုတ္တို႔ တစ္ခုခ်င္းစီတြင္ အမ်ားစု ေနထိုင္ေသာ ကန္တံု မ်ားရွိၿပီး တခ်ဳိ႕ကန္တံုမ်ား ေရာေထြးေနသည္။ ထို႔အတြက္ ဖက္ဒရယ္အစိုးရသည္ ႐ံုးတစ္႐ံုးဖြင့္လွစ္ထားၿပီး ထို႐ံုးသည္ ဖက္ဒရယ္ပါလီမန္သို႔ တာ၀န္ခံရသည္။ ထို႐ံုးသည္ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္လည္း နီးကပ္စြာ ဆက္ႏြယ္လုပ္ကိုင္ရသည္။ ဘယ္အရပ္ ဘယ္ျပည္နယ္တြင္ ေနထိုင္သည္ျဖစ္ေစ၊ လူနည္းစု တိုင္းရင္းသား အခြင့္အေရးမ်ားကို ခိုင္မာေစရန္အတြက္ တာ၀န္ရွိသည္။

ယေန႔ေခတ္ကာလတြင္ အမ်ဳိးသားေရး အုပ္စုမ်ားကို သဟဇာတျဖစ္ေအာင္ ေရာစပ္ေပ်ာ္၀င္ေပးျခင္း အယူ အဆကို ျငင္းပယ္လာၾကသည္။ အမ်ဳိးသားေရးအုပ္စုတစ္ခု အျဖစ္ တည္ရွိေနမႈ အသိတရားသည္ ႏိုင္ငံ တစ္ခုထဲတြင္ ေပါင္းစည္းပါ၀င္ျခင္းထက္ ပိုမိုေလးနက္ေၾကာင္း သမိုင္းက သက္ေသျပခ့ဲၿပီး လြန္ခ့ဲေသာ ရာစုက အမ်ဳိးသားႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ရန္ ႀကိဳးပမ္းလႈပ္ရွားခ့ဲၾကသည္။ ယခုအခါ လူမ်ဳိးစုႏိုင္ငံသို႔ ဦးတည္ေ႐ြ႕ လ်ားသည္။

ထိုလူမ်ဳိးစုႏိုင္ငံမ်ား၏ အစိုးရတို႔သည္ ဘာသာစကား၊ စာေပယဥ္ေက်းမႈ သမိုင္းဆိုင္ရာ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ား ကို ပိုမိုနားလည္ အသိအမွတ္ျပဳလာၾကသည္။ အမ်ဳိးသားေရး အုပ္စုမ်ားသို႔ အာဏာမ်ား သီးသန္႔ ခြဲေ၀ျခင္းသည္ ႏိုင္ငံတည္ၿငိမ္ေရးကို မၿခိမ္းေျခာက္ဘဲ ခိုင္မာေသာ လူမႈၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ဦးတည္လာေစ သည္ဟု သိျမင္လာၾကေပၿပီ။ ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ ညွိႏႈိင္းေဆြးေႏြးမႈမ်ားသည္ လံုး၀ေပ်ာက္ကြယ္ ၿပီးသြား မည္ေတာ့ မဟုတ္။ လစ္ဟာေနဆဲ အေျခအေနမ်ားေအာက္တြင္ပင္လွ်င္ ဖြဲ႔စည္းပံု အုပ္ခ်ဳပ္ပံုအရ အသိ အမွတ္ျပဳထားေသာ မိတ္ဖက္မ်ားအေနျဖင့္ ျပႆနာမ်ားကို ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းသြားရေပမည္။

ဖက္ဒရယ္ဖြဲ႔စည္းပံုမ်ားသည္ ခြဲထြက္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို နိဂံုးတိုင္ေစ၇န္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္မည္မဟုတ္ဟု ပညာရွင္မ်ားက သံုးသပ္ၾကသည္။ ခြဲထြက္ေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ား၏ ဇာတ္ေကာင္မ်ားသည္ ေ႐ြးေက်ာက္ပြဲမ်ား အတြင္း ႏိုင္ငံေရးစင္ျမင့္မ်ားတြင္ ေမာင္းႏွင္လႈပ္ရွားၾကသည္။ ေပၚတူကီႏွင့္ ကီြဘတ္(ကေနဒါ)တို႔တြင္ ခြဲ ထြက္ေရး ျပႆနာမ်ားအတြက္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ား ဆႏၵခံယူပြဲမ်ား က်င္းပခ့ဲသည္။ ကေနဒါ၊ ဘယ္လ္ဂ်ီယံႏွင့္ စပိန္တို႔တြင္ အမ်ဳိးသားေရး အုပ္စုမ်ားႏွင့္ အာဏာခြဲေ၀ေရး နည္းလမ္းမ်ားကို မက်င့္သံုးခ့ဲလွ်င္ ထိုႏိုင္ငံ တို႔သည္ ယခုက့ဲသို႔ အေနအထားမ်ဳိးႏွင့္ ရွိေကာင္းမွ ရွိေပလိမ့္မည္။ အာဏာခြဲေ၀ျခင္း (သို႔) ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ပိုေပးျခင္းသည အမ်ဳိးသားေရးအုပ္စုမ်ားကို ယံုၾကည္မႈ ပိုမိုခိုင္မာေစသည္။

ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုဆိုင္ရာ မိတ္ဖက္မ်ားျဖစ္ေသာအခါ ဤယံုၾကည္မႈသည္ ပို၍ ခိုင္မာလာသည္။ ထိုမွ ဆက္ကာ သူတို႔၏ ေဒသလကၡဏာမ်ား ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ားတြင္ ဥပေဒအရ အာမခံခ်က္ႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ရရွိလာပါသည္။

စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကရက္တစ္ပံုစံျဖင့္ က်င့္သံုးလွ်င္ ဖက္ဒရယ္စနစ္သည္ ခြဲထြက္မည့္ လမ္းေၾကာင္း စြန္႔ခြာ ကာ စစ္မွန္ေသာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို အာမခံခ်က္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးကြက္လပ္ကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ေပ သည္။

ဖက္ဒရယ္စနစ္သည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပံုစံ တစ္ခုထက္ ပိုမိုနက္႐ွိဳင္းသည္။ က်ယ္၀န္းသည္။ ဖက္ဒရယ္စနစ္ သည္ ေဆြးေႏြး၊ ညွိႏိႈင္းမႈမ်ား ျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္ ျဖစ္သည္။ ပဋိပကၡေျပာင္းေရး အႏုပညာတစ္ရပ္ျဖစ္ သည္။ ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းမႈႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈ အေျခခံေပၚမွ ခ်ဥ္းကပ္နည္းတစ္ခု ျဖစ္သည္။

မည္သည့္အရာမွ တစ္ႀကိမ္တည္းႏွင့္ အၿပီးအပိုင္ တည္ေဆာက္၍ မရ။ ျပႆနာမ်ား၏ အေျဖကို ဖြဲ႔စည္း အုပ္ခ်ဳပ္ပံုဆိုင္ရာ မိတ္ဖက္မ်ားအၾကားတြင္ ေဆြးေႏြးညွိႏႈိင္းသြားရမည္။ ဗဟိုအာဏာတစ္ခုျဖင့္ ေျဖရွင္း၍ မရေပ။ ဤလိုက္ေလ်ာညီေထြ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းမႈသည္ ဖက္ဒရယ္၀ါဒ၏ အႀကီးမားဆံုး အက်ဳိးေက်းဇူးတစ္ခု ပင္ ျဖစ္သည္။ စံျပေမာ္ဒယ္ဆိုသည္မွာ အဘယ္နည္း။ မိတ္ဖက္အားလံုးကို သေဘာတူ ေက်နပ္ေစရန္ အတြက္ ဖက္ဒရယ္ဖြဲ႔စည္းပံုသည္ ပထမဆံုးအေနႏွင့္ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းၿပီး ပါ၀င္ေအာင္ အုပ္စုအားလံုးမွ ေဒသ အားလံုး၏ သီးျခားလကၡဏာမ်ားကို ထင္ဟပ္ရေပမည္။ ဖက္ဒရယ္ ဖြဲ႔စည္းပံုစနစ္သည္ အေကာင္းဆံုး ဖက္ဒရယ္ရွင္း၏ ေအာင္ျမင္မႈ သရဖူကို ေဆာင္းခ့ဲၿပီဟု မည္သည့္ႏိုင္ငံကမွ မခံယူေပ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႀကီးႀကီးမားမား သင္ယူရေပဦးမည္။ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားထဲမွ သင္ယူမည္။ ဆံုး႐ွံဳးမႈမ်ားထဲမွ သင္ယူရေပမည္။

ဖက္ဒရယ္စနစ္သည္ ပူးတြဲ ျပႆနာမ်ားအေပၚ ပူးတြဲ ေပၚလစီမ်ား ခ်မွတ္ေသာ ပူးတြဲဆံုးျဖတ္ခ်က္ အေျခခံျဖစ္ စဥ္ တစ္ရပ္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။

ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို အစိုးရက အဆင့္ဆင့္ကို တိက်စြာ သတ္မွတ္ခြဲေ၀ထားေသာ ပံုစံဒီဇိုင္းတစ္ခုအျဖစ္ မျမင္ သင့္ေပ။ ပူးတြဲျပႆနာမ်ားအေပၚ ပူးတြဲေပၚလစီမ်ား ခ်မွတ္ေသာ၊ ပူးတြဲဆံုးျဖတ္ေသာ အေျခခံျဖစ္စဥ္တစ္ ရပ္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ဖက္ဒရယ္သည္ ခြဲထြက္ရန္ ဦးတည္ေသာ ကြန္ဖက္ဒေရးရွင္းႏွင့္ တစ္ခုတည္း အျဖစ္ စုစည္းရန္ အားထုတ္ေသာ တစ္ျပည္ေထာင္စနစ္အၾကားမွ ေမာ္ဒယ္တစ္ခုသာ ျဖစ္ပါသည္။

ေမာင္ခိုင္ေအာင္

Ref : Federalism Flexibility & Limitation By CELine Auclair

ရခိုင့္ေရးရာဂ်ာနယ္ အတြဲ(၁)၊ အမွတ္ (၄) -