ဂနိ ကမာၻေပၚဟိ ဘာသာစကားေပါင္း ၆၉၀၀ အနက္ ၂၅၀၀ ခန္႔ေရ တိမ္ေကာ ေပ်ာက္ကြယ္လားဖို႔ အၿခီ အနီေရာက္နီဗ်ာယ္လို႔ UNESCO ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါေရ။ ဧပိုင္ ေပ်ာက္ကြယ္လားဖို႔ အေၾကာင္း တရားႏွစ္ရပ္မွာ လူ႐ို႕စြာ ၿမိဳ႕ျပနန္႔ တျခားတစ္နယ္တစ္ေက်းသို႔ ေျပာင္း႐ႊိ႔မွဳမ်ားလာျခင္းနန္႔ ကမာၻ႔စကား ႀကီးတိ လႊမ္းမိုး၀ါးၿမိဳျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပါေရ။ စား၀တ္နီရီး အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ အျခားနီရာသို႔ ေျပာင္း လားၿပီးေက ယင္းေဒသ အမ်ားသံုးစကားကို သံုးလာရာက မိခင္စကား ေပ်ာက္ကြယ္လားကတ္ရေရ။ ယၿပီးေက အင္အားႀကီးေရ ဘာသာစကားတိကို အသံုးမ်ားလာရာက လက္ေအာက္ခံ ဘာသာစကားေခ်တိ အသံုးနည္းလာရၿပီး ေမွးမွိန္ ေပ်ာက္ကြယ္ကတ္ရေရ။ ေအနီရာမွာ သက္သီျပစရာ အနီးစပ္ဆံုးက အယင္ခါ ကိုယ္ပိုင္ယဥ္ေက်းမွဳ၊ ကိုယ္ပိုင္စာပီတိနန္႔ ခမ္းနားခေကေလး အဂုခါ ေျပာစရာမက်န္ေရ "ပ်ဴလူမ်ဳိး"တိ ကို ျပရပါလိမ့္ေမ။
ဘာသာစကားဆိုစြာမာ အေျပာဘာသာစကားနန္႔ အရီးဘာသာစကားဆိုပနာ ႏွစ္မ်ဳိးဟိပါေရ။ ေယဒါေလး ကမာၻမာ အဂုထိ အရီးဘာသာစကား မဟိသိေရ လူမ်ဳိးတိ ဟိစြာကို ၾကည့္ေက အေျပာဘာသာစကားဧ့ အဓိကက်ျခင္းကို သိႏိုင္ပါေရ။ ကိုယ့္လူမ်ဳိး႐ို႕ ကိုယ္ပိုင္စာပီ၊ ယဥ္ေက်းၽြွဳ၊ ထံုးတမ္းဓလိတိကို လက္ဆင့္ကမ္း ထိန္းသိမ္းလာကတ္လို႔ရာ အဂုခ်ိန္ထိ "ရခိုင္"လို႔ မားမားမတ္မတ္ ရပ္တည္ႏိုင္ျခင္း ျဖစ္ပါေရ။ "အမ်ဳိး သီလ၊ ႏွစ္ဌာနကို၊ ျပည့္၀မ႑ိဳင္၊ ေစာင့္စြမ္းႏိုင္သည္၊ ရခိုင္နာမ၊ ဘြဲ႔မည္လွျဖင့္၊ အႏြတၳသညာ၊ ေခၚအပ္ရာ ၏"လို႔ ဗုဒၶ၀င္လကၤာမွာ ေဖာ္ျပထားပါေရ။
ဘာသာစကားဆိုစြာမာ အေျပာဘာသာစကားနန္႔ အရီးဘာသာစကားဆိုပနာ ႏွစ္မ်ဳိးဟိပါေရ။ ေယဒါေလး ကမာၻမာ အဂုထိ အရီးဘာသာစကား မဟိသိေရ လူမ်ဳိးတိ ဟိစြာကို ၾကည့္ေက အေျပာဘာသာစကားဧ့ အဓိကက်ျခင္းကို သိႏိုင္ပါေရ။ ကိုယ့္လူမ်ဳိး႐ို႕ ကိုယ္ပိုင္စာပီ၊ ယဥ္ေက်းၽြွဳ၊ ထံုးတမ္းဓလိတိကို လက္ဆင့္ကမ္း ထိန္းသိမ္းလာကတ္လို႔ရာ အဂုခ်ိန္ထိ "ရခိုင္"လို႔ မားမားမတ္မတ္ ရပ္တည္ႏိုင္ျခင္း ျဖစ္ပါေရ။ "အမ်ဳိး သီလ၊ ႏွစ္ဌာနကို၊ ျပည့္၀မ႑ိဳင္၊ ေစာင့္စြမ္းႏိုင္သည္၊ ရခိုင္နာမ၊ ဘြဲ႔မည္လွျဖင့္၊ အႏြတၳသညာ၊ ေခၚအပ္ရာ ၏"လို႔ ဗုဒၶ၀င္လကၤာမွာ ေဖာ္ျပထားပါေရ။
