သွ်င္ျမ၀ါ

ေျမာက္ဦးနန္းစံ၊ ဘုရင္မင္းဗာဘုရင္ႀကီးသည္ မင္းဆရာျဖစ္ေသာသွ်င္ျမဝါအားရည္မွန္းလွ်က္ ထိုဆရာျမတ္ ၏အရိုးကို ၿမီေအာက္ဌာပနာထားေတာ္မူလွ်က္ ေတာင္ထြ႗္တခုေပၚ၌ ႀကီးစြာေသာေစတီႀကီးတဆူကို တည္ ထားေတာ္မူသည္။ ထိုဆရာႀကီးဦးျမဝါ၏က်န္ရစ္ေသာပစၥည္းမ်ားႏွင္႔ ေရႊေငြရတနာမ်ားကိုဌာပနာ ထည့္ကာ တည္ထားခသျဖင့္ ထိုေတာင္ကို ကနိထိတိုင္ ျမဝါေတာင္ ဟုလည္းေကာင္း၊ ျမဝါေစတီဟုလည္း ေကာင္းေခၚ တြင္သည္။

ဆရာႀကီးသွ်င္ျမဝါမွာ ရေသ႔ေယာဂီတဦးျဖစ္သည္။ ရခိုင္ရာဇဝင္သမိုင္းတြင္ ထင္ရွားေသာ မင္းမ်ိဳး မင္းႏြယ္ မွ ပုဂၢိဳလ္တဦးျဖစ္သည္။ မဇိၩမေဒသ၌ ေလာကီပညာအမ်ိဳးစံုကို ဗာရဏသီ ၿမိဳ႕ေတာ္၌ လည္းေကာင္း၊ မိဂ တာဝုန္ ေတာဟိ ဆရာဗိႆႏိုးထံတြင္လည္းေကာင္း၊ ႏွစ္ေပါင္း(၂၀) တိုင္ေအာင္ ေလာကီပညာရပ္မ်ားကို တတ္ေျမာက္ၿပီးေသာ္ မိမိရခိုင္ျပည္ႀကီးသို႔ျပန္လာကာေျမာက္ဦးၿမိဳ႕၏ေျမာက္ဘက္ေတာင္ညိဳေက်ာင္း တိုက္ ဝယ္ (နမႏၲာ ဓားက်မ္း) ႀကီးကို ျပဳစုရြီးသားခ ေသာ ပုဂိၢဳလ္ ထူးတဦးျဖစ္သည္။

သွ်င္ျမဝါ၏ဖခင္မွာ စိုင္းတင္ၿမိဳ႔စား (မဟာနႏၵသႀကၤန္) ျဖစ္သည္။ မယ္ေတာ္မွာ (ဆင္ကဲႀကီး ဦးေအာင္ထင္ ႏွင့္ ေစာသႏၲာ) ႐ို႔၏သမီးေတာ္ (ေဇယ်ေခမာ) ပင္ျဖစ္သည္။ သွ်င္ျမ၀ါ၏ မီြးဖြား သကၠရာဇ္မွာ (၈၅၄) ခု၊ ဝါေခါင္လျပည့္ ၾကသားပတီးနိ၊ မိုးထက္ အခ်ိန္ (၄) ဗဟိုရ္တြင္ ဖြားျမင္ ေတာ္မူသည္။ ငယ္စဥ္အခါက (ေမာင္ျမဝါ) ဟုေခၚတြင္သည္။ မယ္ေတာ္ႀကီး ေဇယ်ေခမာ၏ အစ္မေတာ္ (ေစနႏၵီ) ႏွင့္ (မင္းရာဇာ) ႐ို႕မွ သကၠရာဇ္ (၈၅၄) ခုနွစ္ ဝါေခါင္လျပည့္ေက်ာ္ (၃) ရက္ စနီနိတြင္ (မင္းဗာဘုရင္) ကိုဖြားျမင္ေတာ္မူသည္။ ထို႔ေႀကာင့္ (သွ်င္ျမဝါ) ႏွင္႔ (မင္းဗာ) ဘုရင္မွာ ညီအစ္ကိုေတာ္စပ္သည္။


မဟာပညာေက်ာ္အမတ္၏ငယ္နာမည္မွာကား (ျမတ္သာထြန္း) ျဖစ္သည္။ ၎ကို သကၠရာဇ္ (၈၅၀) ခုႏွစ္ တြင္ ဖြားျမင္သည္။ သို႔ေႀကာင္႔ သွ်င္ျမဝါ၊ မင္းဗာႀကီး၊ မဟာပညာေက်ာ္႐ို႕မွာ ငယ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုသံုးဦးစလံုးသည္ ငယ္စဥ္အခါက ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ ေတာင္ညိဳေက်ာင္းတိုက္ (အဂၢစိေႏၲ ယ်) ဆရာ ေတာ္ထံတြင္ ပညာသင္ႀကားၿပီးေနာက္ အသက္ (၁၆) ႏွစ္လြန္ေသာအခါ မဇိၩမေဒသ သို႔ လား ေရာက္ ၿပီး (ဗာရာဏသီ) ၿမိဳ႕တြင္ ပညာအတူသင္ၾကားသည္။ မင္းဗာႀကီးႏွင့္ မဟာပညာေက်ာ္႐ို႕မွာကား ပညာသင္ ႀကားႀကၿပီးေနာက္ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ျပန္လာ လတ္ကတ္သည္။

သွ်င္ျမဝါမွာမူကား မျပန္ႏိုင္သိမ့္ဘဲ ဗာရာဏသီၿမိဳ႕ေတာ္မွတဆင့္ မိဂတာဝုန္ေတာဟိသီရိဗိႆႏိုး ရေသ့ႀကီး ထံတြင္ ရေသ႔ဘဝအျဖစ္ဝင္ေရာက္ကာ ထက္မံလွ်က္ ပညာသင္ႀကားနီလီသည္။ သွ်င္ ျမဝါ မွာ အင္းအိုင္ မႏၲာန္ႏွင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ေလာကီပညာရပ္မ်ားကိုတတ္ေျမာက္ကာ ရေသ့ အဝတ္ ျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ ေျမာက္ဦး ၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ျပန္ေရာက္လာသည္။

ၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ျပန္ေရာက္ၿပီးသည္ေနာက္ တနိေသာအခါနန္းေတာ္ညီလာခံသို႔ ဝင္လီၿပီးေသာ္ မင္းဗာဘုရင္ အား လက္ကိုင္တုတ္ေတာ္ျဖင္႔ခ်ိန္ရြယ္လွ်က္ (သင္မင္းႀကီး ေယာက်္ားေလာ၊ မိမၼေလာ၊ ငါကား အမွန္ မိမၼ ျမင္သည္) ဟုသံုးႀကိမ္ဆိုကာ နန္းေတာ္မွ ထြက္ခြာလားသည္။ ဘုရင္မင္းျမတ္သည္လည္းအရွက္ရ၍ အမတ္ အေပါင္းႏွင့္တိုင္ပင္လတ္ေသာ္ မဟာပညာေက်ာ္အမတ္ႀကီးက ေလွ်ာက္ထားသည္မွာ သွ်င္ျမဝါ၏ ဆိုလို ရင္းစကား အေႀကာင္းရင္းကား ေယာက်္ားပီပီ ဘီးေလာင္း ေတာ္မ်ားလက္ထက္က သူရတန္မင္းအား ပီးအပ္ ခရသည့္ ဘဂၤလားနယ္ကို ျပည္လည္တိုက္ခိုက္ သိမ္းယူထိုက္ေႀကာင္း မဟာပညာေက်ာ္ အမတ္  ႀကီးက ေလွ်ာက္တင္လီေသာ္ မင္းႀကီးလည္း အားရေတာ္မူ၍ မဟာပညာေက်ာ္အား စစ္အဂၤါရပ္မ်ား ကိုစီမံစီ ကာ ကုန္းတပ္ရီတပ္ခိုင္စြာဖြဲ႕လွ်က္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးကိုလည္း တံတိုင္း၊က်ံဳးေျမာင္းခိုင္စြာ တည္  ေဆာက္ ၿပီးစီးစီၿပီးေသာ္ ရီတပ္ ဗိုလ္္ခ်ဳပ္အျဖစ္ သားေတာ္မင္းဖေလာင္းအား ခန္႔အပ္လွ်က္ မယံုျခံဳစား ဝိမလ ပညာ ဟိအား ႀကည္း တပ္ႏွင့္တကြ စစ္ခ်ီထြက္ဦးစီးေတာ္မူသည္။

ထိုအခါ သွ်င္ျမဝါလည္းဝမ္းေျမာက္စြာျဖင့္ ေသနဂၤဗ်ဴဟာခင္းစီကာ စီမံပီးလီသျဖင့္ လူတဦး တေယာက္ မွ် မသီကုန္ဘဲ ကုလား၏စစ္ကို အလြယ္တကူေအာင္ႏိုင္ေတာ္မူသည္။ ထိုကဲ့သို႔ စစ္ေအာင္ျမင္ၿပီးေနာက္ ကုလားမင္း၏သမီးေတာ္ (ပဲသီတာ) အားဆက္သလီသျဖင္႔ အေနာက္ မိဖုရားအျဖစ္ေျမွာက္စားေတာ္မူကာ စစ္ကိုတန္႔ထားရာနီရာေဒသျဖစ္ေသာ (စစ္တန္႔ေကာင္း) ယခုအခါ (စစ္တေကာင္း) ၌ ထီးနန္းေဆာက္ကာ စိုးစံေတာ္မူသည္။ သက္ေတာ္ (၄၁) ႏွစ္တြင္ မင္းဗာဘုရင္လည္း ဗုဒၶဂယာ၌ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ပတ္လည္ (၄၁) ဆူျဖင့္ (သက္ေတာ္ စိဘုရား) ေစတီေတာ္တဆူတည္ေတာ္မူသည္ဟူ၏။

မင္းဗာဘုရင္မင္းျမတ္သည္ မဇိၩမေဒသတြင္ ေစတီပုထိုးက်ိဳးပ်က္စီးမ်ားမွရရိွေသာ ဘုရား ရဟႏၲာ ႐ို႕၏ ဓာတ္ေတာ္သွ်စ္ေသာင္းကို ေရႊေငြပတၱျမားစီေသာ ရတနာႀကဳတ္ကို မဂၤလာအုတ္ေတာ္ ၌ ထည့္လွ်က္ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္သို႔ ေဆာင္ယူလာလတ္ၿပီးလွ်င္ နန္းေတာ္အတြင္း ဘုရား နန္းျပႆဒ္ ေဆာင္ ျဖင့္ ကိုးကြယ္ထားဟိသည္။ မႀကာမွီ ဓာတ္ေတာ္မ်ားကြန္႔ျမဴး၍ နန္းမီး ေလာင္ သကဲ့သို႔ လူမ်ားစြာ႐ို႕သည္ အဝီးကျမင္ကတ္ရ၍ ဟိုးဟိုးေက်ာ္ေက်ာ္ျဖစ္ကုန္သည္။ သို႔ႏွင္႔ ဆရာ ႀကီး  သွ်င္ျမဝါ၏အစီအမံျဖင့္ နန္းေတာ္ ေျမာက္ဘက္ ဖိုးေခါင္ေတာင္ကလပ္ဝယ္ သွ်စ္ေသာင္း ေသာ ဓာတ္မြီေတာ္႐ို႕အားဌာပနာ၍ ႀကီးစြာ ေသာပုထိုးေတာ္ႀကီးတဆူတည္ေတာ္မူ၍ ရန္ေအာင္ေဇယ်(ေခၚ) သွ်စ္ေသာင္းပုထိုးေတာ္ႀကီးဟုေခၚ တြင္ သည္။

ဆရာႀကီးသွ်င္ျမဝါသည္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သက္ကို အနွစ္ (၁၀၀၀) ရွည္စီျခင္းငွာရည္ရြယ္လွ်က္ အတိတ္ နိမိတ္ခန္း႐ို႕အားတြက္ခ်က္၍ ဓာတ္လားဓာတ္လာသင့္စီၿပီးေသာ္ အင္းအိုင္မႏၲရားစီမံလွ်က္ ၿပီးစီးေသာအခါ ၾကသားပတီးနံတခု အေလာေလာလိုနီသျဖင့္ ရွာေဖြကႀကန္႔ႀကာ မည္ျဖစ္ ေသာေႀကာင့္ ငါပင္လွ်င္ (ၾကသ ပတီးသားတည္း) ဟုဆိုကာ မိမိရင္အံုေတာ္အား ဓားႏွင့္ခြဲကာ အူကိုထုတ္လွ်က္ ၿမိဳ႕ကြန္ ခ်ာ တုိင္ တြင္ ရစ္ ပတ္စီၿပီးေသာ္ ငါ႔အား (သီဆံုးသည့္နီရာ၌ပင္ ျမွပ္ကုန္ ေလာ့) ဟု မိန္႔မွာလွ်က္ သီဆံုးလားသည္။

ဘုရင္မင္းဗာႀကီးသည္ ထိုစကားကိုနားမေထာင္ဘဲ ငါ၏ဆရာကို ခီြး၊ ဝက္ကဲ႔သို႔ မျမွဳပ္ႏိုင္၊ ပြဲသဘင္ က်င္းပၿပီး ရထားပန္းယာဥ္ဆြဲလွ်က္ သင္းၿဂိဳဟ္လီေသာေႀကာင့္ ရခိုင္ျပည္သည္ ယိမ္းယိုင္ပ်က္စီး ျခင္းသို႔ ေရာက္ရသည္ဟု ဆိုစမွတ္ျပဳလတ္သည္။

ဆရာႀကီးသွ်င္ျမဝါသီဆံုးလားေသာနီရာမွာ (ၿမိဳ႕ကြန္ခ်ာတိုင္စိုက္ထူရာ ျမင့္ျမတ္ေသာၿမီ၊ ယခုအခါ ေရႊဂူ ေတာင္ရြာထဲတြင္ဟိသည္။ ထိုနီရာတြင္ သွ်င္ျမဝါစီမံထားေသာ အင္းတခ်ပ္ထားဟိသည္။ ၎အျပင္ သွ်င္ျမ ဝါ၏ရုပ္ထုကိုလည္း ထုထစ္ထားဟိသည္။

ထိုနီရာ၏ေျမာက္ဘက္ေတာင္ထိပ္တြင္ သွ်င္ျမဝါေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးကို တည္ထားကိုးကြယ္သည္။

(မည္သည့္က်မ္းကိုအကိုးအကားျပဳသည္ကိုေဖာ္ျပထားျခင္းမဟိ။သို႔ေသာ္ဖတ္၍ေကာင္းသျဖင့္ေဖာ္ျပပီးလိုက္ ပါသည္။)

ရခိုင္စာပီ မဂၢဇိင္း အမွတ္(၁)