သာျခင္းကို ရခိုင္ကဗ်ာဆရာမ်ား အမ်ားဆံုး သီကံုးဖြဲ႔ဆိုခ့ဲၾကသည္။ ရခိုင္သာျခင္းသည္ ေရွးဦးစြာ ေက်း လက္ ေတာေဒသကို အေျခခံေသာ ေတးသီခ်င္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေႏွာင္းကာလတြင္ နန္းေတာ္သြင္း ကဗ်ာတစ္ခုအျဖစ္ နယ္က်ယ္လာသည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္ မင္းဗာႀကီး (ေဂါစာ ၈၉၃-၉၁၅) လက္ထက္တြင္ ၀ိမလအမတ္ႀကီးက သတၱာႏု ေကာ္ကာႏု စေသာ အႏုဇာတ္၀တၳဳမ်ားကို သာျခင္းျဖင့္ ဖြဲ႔ဆိုၿပီး နားေတာ္သြင္း ခ့ဲသည္။
အင္း၀၌ အေနာက္ဘက္လြန္မင္းတရားႀကီးလက္ထက္တြင္ ေဂါစာ(၉၂၇)ခုႏွစ္ေလာက္ ေဇယ်ရႏၱမိတ္က ဥေတနသာျခင္း၊ ပဋာစာရီသာခ်င္း၊ စိဥၨာမာန၀ိကာ သာခ်င္းတို႔ကုိ ဆက္သြင္းခ့ဲေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။ သို႔ ေသာ္လည္း သာခ်င္းႏွင့္ သာျခင္းကို ေရာေထြးမသြားေစလိုပါ။ ေဇယ်ရႏၱမိတ္သာခ်င္းမွာ ရခိုင္ သာျခင္း မ်ား ႏွင့္ ကာရံအအုပ္အခံ အကြာအလွမ္းခ်င္း ျခားနားသည္။ ေအာက္တြင္ေဖာ္ျပထားေသာ ေဇယ်ရႏၱမိတ္ သာခ်င္းႏွင့္ ရခိုင္သာျခင္းတို႔ကို ႏွဳိင္းယွဥ္ေစလိုပါသည္။
"ဤစာ သကၠရာဇ္၊ ဘုန္းေတာ္သစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္၊ ရာကေပၚလ်က္၊ သက္ေတာ္ရွည္မူ၊ ပန္ထြာျပဳ သည္။ ေအာင္ဆုဆင္မွ၊ မဂၤလာႀကီး၊ ေဟာစာႀကိယာ၊ ၾသဘာက်ဴးဟိတ္၊ ဇမၺဴတိတ္တြင္၊ နိမိတ္အရွည္၊ ႏိုင္ငံ စည္သည္ဟု၊ နတ္ျပည္ႀကြေညာင္း၊ ေဘးေတာ္ေလာင္းတို႔၊ ေဗာင္းစလြယ္အပ္၊ စြဲေရႊယပ္ႏွင့္၊ ခ၀ပ္ၾကည္ရႊင္၊ မင္း ယင္ျပင္မွာ၊ ေလွ်ာက္တင္ၿခီရသည့္" (မင္းေဇယ်ရႏၱမိတ္ ေရးဥေတသန သာခ်င္းမွ)
"လွမ္းခ်ီၾကေက၊ ရာဇာရာဇာ၊ မိတီၳလာတြင္၊ ရတနာတံဆိပ္၊ ညီးလူလူႏွင့္၊ ထီးျဖဴရိပ္မွာ၊ ကိုးက်ိပ္ကိုးပါး၊ အ ျပည္ ျပည္က၊ ေရာက္သည္မ်ားမွာ၊ တပါးတြက္တာ၊ မေစြပါ၊ ပင္လယ္ပတ္၀န္း၊ သီဟဠဆို၊ စိမ္းျမညိဳေက၊ သိန္းဃိုဠ္ ကၽြန္းကို၊ စံျမန္းစိုးျခင္း၊ လြန္ႀကီးက်ယ္ေက၊ ေခါင္းဆယ္လံုးဟု၊ ဘီလူးမင္းက၊ သတင္းစကား၊ ပြဲႀကီး လည္းခံ၊ ေလးတင္ရန္ကို၊ သန္သန္းၾကားကို၊ ရထားေပၚတက္၊ ဘယက္တန္းဆာ၊ ဒြါဒရာကို၊ ဆက္ ကာတက္လို႔၊ ဇနကသည္းအူ၊ သီဒါျဖဴကို၊ ငါယူေတာ့မည္၊ ငါထက္သည္သာ၊ ရာဇာထိလွ်င္၊ မခ်ိေခ်ဟု၊ ႀကီးက်ယ္တန္ ခိုး၊ အား ကိုကိုးလို႔၊ ထက္မိုးကသာ၊ ယာဥ္ရထားႏွင့္ သြားပါေလ၊ မိတီၳလာျပည္၊ ေရာက္ တံုေလေသာ္၊ စာသူ ငယ္ၾကား၊ ဠင္းဒနားသို႔၊ မင္းမ်ားအလယ္၊ ျပည္သိန္းဃိဳဠ္ေလ၊ ထိုဘီလူးမွာ၊ ရႊင္ျမဴးေနေသာ္၊ ဗိုလ္ေျခတစ္ ေထာင္၊ ေလး စြန္ေဒင္ကို၊ ဦးေဆာင္ကိုင္မ၊ မိတီၳလာၿမို႕သူမ်ား ဗိုလ္လူတို႔၊ လူလာက်ေရ" (တန္ခိုးဆရာထြန္း ေရး ရာမ သာျခင္းမွ-)
ဤအထက္ပါ ေဇယ်ရႏၱမိတ္၏ ဥေတနသာခ်င္းႏွင့္ တန္းခိုးဆရာထြန္း၏ ရာမသာျခင္းကို ႏွဳိင္းယွဥ္ၾကည့္က ဗမာသာခ်င္းႏွင့္ ရခိုင္သာျခင္းတြင္ ျခားနားေၾကာင္း သိသာႏိုင္ပါသည္။
ရခိုင္သာျခင္းမ်ားကို အစပထမ၌ သီဆိုရံုသက္သက္မွ် လည္းေကာင္း၊ ထို႔ေနာက္ သီဆိုမွဳႏွင့္ တူရိယာေရာ လည္းေကာင္း၊ ထို႔ေနာက္ သီဆို တီးမွဳတ္မွဳႏွင့္ ကကြက္ ကဟန္ကိုပါေရ လည္းေကာင္း ဖန္တီးလာခ့ဲဟန္ ရွိ သည္။ ပင္းခူးသာျခင္းမွာ ကကြက္ ကဟန္ႏွင့္ ယွဥ္တြဲ သီဆိုေသာ သာျခင္းတစ္မ်ဳိးပင္ျဖစ္သည္။
သာျခင္းမ်ားကို အေၾကာင္းအရာအလိုက္ အတိုအရွည္အလိုက္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ဖြဲ႔ဆိုၾကသည္။ တိုက္သာျခင္း၊ ဇမ္း သာျခင္း၊ သာစြေလ၊ ဟန္စြေလ၊ ပိုဒ္စံုသာျခင္း စသည္တို႔ကို ခပ္တိုတို စပ္ဆိုၾက၊ ဇာတ္၀တၳဳဖြဲ႔သာျခင္းမ်ားကို ရွည္လ်ားစြာ စပ္ဆိုၾကသည္။
ရခိုင္စာဆိုမ်ားသည္ ၀တၳဳဇာတ္လမ္းမ်ားကို သာျခင္းျဖင့္ ေခတ္အဆက္ဆက္ ဖြဲ႔ဆိုခ့ဲၾကသည္။ ေျမာက္ ဦးေခတ္ တြင္ အမတ္ႀကီး၀ိမလ၊ စာဖတ္သက္ ဦးဒိုးေ၀၊ ေလာကမာန္ေအာင္ ဆရာေတာ္ စသည္တို႔ သာျခင္း မ်ားကို ဖြဲ႔ဆိုေရးသားခ့ဲၾကသည္။ ၿဗိတိသွ်ေခတ္တြင္ ဆရာေမာင္သာေအာင္၊ ေမာင္ေယာက္ေက၊ ဆရာထြန္း လွ၊ တန္ခုးဆရာထြန္း၊ ဆရာဦးေအာင္ထြန္း၊ သာခ်မ္းဦးဘ စသည္တို႔ သာျခင္းမ်ားကို ဖြဲ႔ဆိုေရးသားခ့ဲ ၾက သည္။
ရခိုင္ေတာေက်းလက္မ်ားတြင္ ဆန္ဖြတ္၊ ေမာင္းနင္း၊ ငါးရွာ၊ ဟင္းခူးပါမက်န္ သာျခင္းသံ တညံညံျဖင့္ ရခိုင္ သူ ရခိုင္သားမ်ား သီဆိုၾကသည္။
"ေမရို႕မွာေလ၊ ေပ်ာ္ပါကတ္ေမ၊ လံုပ်ဳိေမေလ၊ အရြယ္ခ်င္းခ်င္း၊ ရြဲ႕သာျခင္းႏွင့္၊ လမင္းစႏၵာ၊ ေလာင္းရိပ္သာ တြင္၊ ေပ်ာ္ရာတစ္ေၾကာင္၊ ေမရို႕မွာေလ၊ ေဖာ္အေပါင္းႏွင့္၊ ဆန္ေမာင္းနင္းေရ။"
ႏြားေက်ာင္း၊ ကၽြဲေက်ာင္း၊ ေဖာင္စီး၊ တလင္းနယ္ စေသာ လုပ္ခင္း ကိုင္ရာမ်ား တို႔၌လည္း ရြဲ႔သာျခင္းမ်ားကို သီဆိုေလ့ရွိၾကသည္။
"ဇာတ္ရြဲ႔ေကညံ၊ ေပ်ာ္ပါးသံကို၊ ၾကားျပန္လတ္ေက၊ ေမာင္လူပ်ဳိမွာ၊ သည္းၿခီစိမ့္ေက၊ ၿငိမ့္ေရေလ။"
သာျခင္းဆိုျခင္း၊ သာျခင္းတတ္ျခင္းသည္ ဂုဏ္ရွိသည္။ သာျခင္းကို ပြဲႀကီးလမ္းႀကီးလုပ္ သီဆုိခ့ဲၾကသည္။ သာ ျခင္းတတ္တို႔ကလည္း သာျခင္းသီဆိုမွဳျဖင့္ အသက္ေမြးမွဳ ျပဳႏိုင္ခ့ဲၾကသည္။ တစ္ျပည္လံဳးကို လွည့္လည္ကာ သာျခင္းဆိုျခင္းျဖင့္ အသက္ေမြးသူမ်ားရွိခ့ဲၾကသည္။
"အသက္ေမြးရန္၊ ဥာဏ္ျဖင့္ႀကီေက၊ အသံႏွင့္ရင္၊ အမ်ားတကာ၊ နားေသာတမွာ၊ နာေပ်ာ္ညွင္းေအာင္၊ သာ ျခင္းကိုသင္၊ ဆရာသွ်င္မွာ၊ စံုလင္ျပည့္၀၊ ဆင္ျပေလျပန္၊ စမက်န္ေက၊ အတန္ရက၊ ဓနေၾကးေငြ၊ ရခ်င္ေပ။ ျပည္ကိုလွည့္ပတ္၊ ညွဳိးမသုန္ေက၊ ဂုဏ္သတင္းႏွင့္၊ သာျခင္းတတ္ဟု၊ ရပ္အျဖာျဖာ၊ အရြာရြာမွာ၊ ေပ်ာ္ပါတံု လ်႔က္"
ေယာက္်ားသာျခင္းတတ္မ်ား သာမက အမ်ဳိးသမီး သာျခင္းတတ္မ်ားလည္း ေပၚေပါက္ထြန္းကား ခ့ဲေသး သည္။ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ ေယာက္်ားမ်ားႏွင့္ တန္းတူပင္ ပရိသတ္အလယ္တြင္ ယွဥ္ၿပိဳင္ သီဆိုလ်က္ သာ ျခင္း အတတ္ျဖင့္ အသက္ေမြးခ့ဲၾကသည္။
"အသက္ေမြးရန္ေလ၊ ဥာဏ္ႏွင့္ရင္းလို႔၊ သာျခင္းကိုသင္၊ ျပည္ခြင္လွည့္ပတ္၊ သူျမတ္တို႔ထံ၊ အသံုးခံေက၊ အကၽြန္ေမမွာ၊ အတန္ၾကာလို႔"
သာသာယာယာ ၿငိမ့္ၿငိမ့္ ေျငာင္းေျငာင္းႏွင့္ နားေထာင္ေကာင္းေသာ ေတးသီခ်င္းတစ္မ်ဳးိ ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ သာျခင္းဟုေခၚသည္ဟု ယူဆရသည္။ သာျခင္းသည္ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ေရွးပေ၀ဏီအခါကပင္ရွိေသာ သာ ျခင္းစပ္နည္းမ်ားျဖင့္ စပ္ဆိုထားသည္ကိုလည္း ေတြ႔ရွိရသျဖင့္ သာျခင္းမွာ ေရွးက်ေသာ သီခ်င္း တစ္ခု ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားလွသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ယခုတိုင္ေအာင္ပင္ သာျခင္းမ်ားကို ဖြဲ႔ႏြဲ႔စပ္ဆိုေလ့ ရြတ္ ဖတ္သီဆိုေလ့ ရွိေသးေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။
ဗမာသာခ်င္းကို ခေကြးယပင့္ႏွင့္ ေရးၾကေသာ္လည္း ရခိုင္သာျခင္းကိုမူ ရခိုင္အသံထြက္အရ ခေကြးရရစ္ႏွင့္ ေရးၾကသည္ကို သတိျပဳေစလိုပါသည္။
အရွင္စကၠိႏၵ (ရခိုင္ယဥ္ေက်းမွဳမ်ား အမွတ္(၉)မွ-)
No comments:
Post a Comment